ŁUKTA – ZIELONA GMINA.
I. Wiek XXI w Łukcie
II. Herb i nazwa
III. Czasy najdawniejsze
VI. Zarys dziejów – wybrane aspekty (XIV-XX wiek)
V. Kościół
VI. Fauna
VII. Flora
VIII. Źródła (wybór)
***
I. Wiek XXI w Łukcie
Miejscowość położona jest na południowo-wschodnich obrzeżach Pojezierza Iławskiego, na północy powiatu ostródzkiego (20km na północny wschód od Ostródy). Jest dużym węzłem komunikacyjnym transportu kołowego, stanowi bowiem centralny punkt w którym łączą się drogi z Dobrego Miasta, Morąga, Olsztyna, Olsztynka i Ostródy. Łukta charakteryzuje się zwartą oraz gęstą zabudową. We wsi znajduje się poczta, przystanek autobusowy, Restauracja Wileńska ze smacznymi potrawami (ul. Warszawska 2), oraz słynna Kawiarnia Mazurska z wybornymi lodami, ciastkami i ciastami (ul. Mazurska 4, tuż przy Urzędzie Gminy). Powyższe punkty znajdują się w centrum miejscowości. Dla przyjezdnych dużą niespodzianką jest możliwość skorzystania z kina oraz biblioteki (w strukturze GOK-u, ul. Kościelna 2). Mieszczą się one w jednym budynku. Jest to pod każdym względem nowoczesny obiekt pełniący także inne kulturalno-oświatowe funkcje (znajduje się tu punkt informacji turystycznej). Mieszkańcy i władze Gminy dumni są z tego obiektu – jest to jak najbardziej uzasadniony powód do chluby. Budynek łatwo zlokalizować, ponieważ leży on przy kościele a drewniana wieża świątyni jest najwyższym punktem w okolicy. Miłośnicy jazdy konnej mogą skorzystać z wachlarza usług Gospodarstwa Agroturystycznego “Samsara” działającego od 1998 roku (ul. Olsztyńska). Cyklicznie już organizowanie są popularne Dni Rodziny w Łukcie (styk maja i czerwca). Nie mniej interesujące są Zawody Strażackie w których rywalizują ze sobą miejscowe drużyny OSP. Rozgrywane są 2 kategorie zawodów: sztafeta pożarnicza na 50m oraz bojowe ćwiczenia (!). Organizowane są rotacyjnie (maj, czerwiec względnie lipiec) na stadionie GLKS „Warmiak”[1]. Jak w każdej znamienitej miejscowości również władze Gminy organizują „swoje dni” tj. Dni Łukty. Odbywają się każdego roku w drugi weekend lipca (trwają trzy dni: piątek – niedziela). Obfitują w ciekawe a nawet zaskakujące imprezy. Na ten okres ziemią łukciańską zarządza Gminny Ośrodek Pomocy Społecznej. Wszyscy podróżnicy, którzy interesują się ciekawymi miejscami, powinni do Łukty zawitać, choćby tylko na kilka godzin. Nie ma tu przemysłu i wielkiego handlu, mimo to Gmina jest nowoczesnym ośrodkiem wiejskim. Obfituje za to w „surowiec”, który staje się coraz bardziej deficytowym, zdrowe powietrze i niespotykanie czyste środowisko. Ten zakątek to modelowy przykład współistnienia nowoczesnego rolnictwa z krystalicznym ekosystemem tutejszej ziemi.
II. Herb i nazwa
Pierwotnie w herbie wsi znajdowało się sitowie (stąd nazwa Łukta od staropruskiego słowa Lucte) jednakże w 1939 roku na tarczy herbowej pojawiło się 5 pałek, które mają symbolizować 5 dróg prowadzących do Łukty[2]. Tymczasem co do ustalenia etymologii nazwy wsi istnieje jeszcze „2 wersja konkurencyjna”. Jedna z lokalnych badaczek miejscowych tajemnic, tj. Julia Balcewicz niedawno ustaliła, że nazwę swą miejscowość zawdzięcza bohaterskiemu wędrowcy imieniem Łukt. Człek ten sprytnie wymanewrował niedobre oraz chciwe czarownice przez co zapewnił spokój i dostatek tutejszej ziemi. Jak można było się spodziewać – szczęśliwi mieszkańcy – obwołali wybawiciela władcą osady a ten nazwał ją Łuktą od swojego imienia[3]. Wraz z nastaniem 2015 roku rozpoczęto wydawanie miesięcznika o charakterze lokalno-społecznym i historyczno-kulturalnym p.t. „Nasza Gmina Łukta”. Praktyka pokazała, że jest to bardzo cenna a także potrzebna inicjatywa.
III. Czasy najdawniejsze
Pradzieje ziemi na której założono Łuktę, giną w mrokach historii, szczególnie biorąc pod uwagę dzieje przed naszą erą. Ziemia łukciańska zasiedlana była na pewno w okresie po ostatniej epoce lodowcowej. Nie wiemy natomiast co działo się przed zlodowaceniem? Ślady pobytu człowieka na obszarze Prus sięgają od 8000 do 14000 lat przed Chrystusem[4]. Tym niemniej znawcy tematyki zwracają uwagę, że z nastaniem 2 tysiąclecia przed Chrystusem (2300-2100 lat p.n.e.) na tereny Pobrzeża Pruskiego a zatem i Łukty zaczęły napływać od wschodu i południa ludy trudniące się na pewno pasterstwem, hodowlą, rybołówstwem oraz rękodziełem. Wydaje się, że były to ludy wysoce uduchowione oraz żyjący w zgodzie z prawami ziemi, ich i naszej żywicielki. Jak zauważa Jerzy Okulicz, pierwsi Zachodni Bałtowie trafili na Mazury kilka wieków przed Chrystusem[5]. Obszar zasiedlony przez plemiona bałtyjskie/ Bałtów ciągnął się daleko na wschód za Wisłą[6]. Pewne informacje dotyczące dawnych obszarów Gminy Łukta zawarte są w dziele Germania (De origine et situ Germanorum – O pochodzeniu i kraju Germanów), opracowanym przez Tacyta około roku 98 po Chrystusie[7]. Przy czym dodać należy, że Słowo „Germania” miało ówcześnie znaczenie geograficzne a nie etniczne. Innym ważnym dziełem jest Geografia (znana również jako Nauka geograficzna i składa się z ośmiu ksiąg). Została napisana przez Ptolemeusza (żyjącego w latach ok. 100-168 po Chrystusie). W księdze II ten geograf opisał ziemie od Dunaju po Morze Bałtyckie, a więc także dawne obszary dzisiejszej Łukty. Jednakże precyzyjne oraz pełne zinterpretowanie do jakich faktycznie miejsc odnosi się treść dzieł Tacyta i Pliniusza jest co najmniej trudne. Na terenie gminy zlokalizowanych jest kilka kurhanów z tzw. okresu kultury kurhanów zachodniobałtyjskich (VI wiek przed Chrystusem – I wiek po Chrystusie), zbadanych mniej czy więcej przez archeologów[8]. Odnalezienie ich obecnie wymaga nie lada wysiłku i orientacji w terenie. Niektóry zniknęły już z powierzchni bezpowrotnie. Mało wiemy o grodziskach staropruskich na terenie gminy. W świetle aktualnej wiedzy, praktycznie ich tam nie ma. Jednakże do nieznanych należy fakt, iż tuż nad Jeziorem Dreńskim, na płn. wsch. od niego leżą widoczne ziemne pozostałości grodziska. Już po narodzinach Chrystusa rodzima archeologia obszar będący przedmiotem naszych zainteresowań zalicza do tzw. kultury wielbarskiej fazy lubowidzkiej[9]. Jest to czas epoki żelaza tj. I-V wiek po Chrystusie. Nazwa wywodzi się od stanowiska archeologicznego w Wielbarku, który aktualnie, biorąc pod uwagę historyczne uwarunkowania, częściowo leży w granicach administracyjnych Malborka. Z kolei „faza lubowidzka” pochodzi od miejscowości Lubowidz leżącej w powiecie lęborskim (Środkowe Pomorze), gdzie odnaleziono cmentarzysko kultury wielbarskiej. We wczesnym średniowieczu, tj. jak się wydaje od połowy I tysiąclecia plemiona pruskie nazywane były Estami. Reinhard, biograf cesarza Karola Wielkiego wspomina o Aistach. Jak zauważają Marian Biskup i Gerard Labuda informację o Aistach, Erhard znalazł w Germanii Tacyta[10]. Po tym jak Piotr z Dusburga, kronikarz niemiecki, przedstawił podział ziem pruskich wg zamieszkujących je plemion, Łukta prawdopodobnie znalazła się na terytorium południowej Pogezanii. Było to na przełomie XIII i XIV stulecia. Trzeba w tym miejscu zaznaczyć, ze trudno jest obecnie wyznaczyć precyzyjnie granice poszczególnych obszarów plemiennych ówczesnych Prus. Aczkolwiek istnieją źródła zaliczające, także na bazie przypuszczeń, obszar Łukty do ziemi Sasinów. Mam na myśli wybitnego historyka Wojciecha Kętrzyńskiego[11]. Ówcześni mieszkańcy Pogezanii handlowali z Pomorzanami, Duńczykami, Szwedami i Brandenburczykami[12]. Nie ulega też kwestii, że istniały kontakty Pogezan z mieszkańcami innych krain, poza wyżej wymienionymi, w tym z piastowską Polską. Odegrały w tym zapewne niebagatelną rolę szlaki kupieckie biegnące ze Skandynawii nad Morze Czarne i do krajów arabskich. Kwestia czasowej obecności np. handlujących Wikingów czy Arabów w dawnych wiekach na terenie dzisiejszej Gminy Łukty jest otwarta i pozbawiona, wydaje się, wątków sensacyjnych. Leży jednakże póki co w sferze hipotetycznej. Warto przypomnieć, iż ludność Pogezanii wzięła czynny udział w wielkim powstaniu pruskim (1260-1274), walcząc obok innych rdzennych plemion pruskich z wojskiem zakonnym, niejednokrotnie bijąc go dotkliwie.
VI. Zarys dziejów – wybrane aspekty (XIV-XX wiek)
Z dostępnych źródeł wynika, że Łukta (Locken, Lukte, Lucten, Lucte) wzmiankowana była już a 1340 roku. Najstarszy znany dokument lokacyjny sporządzony został w 1352 roku i nadany przez Winrycha von Kniprode, dziewiętnastego wielkiego mistrza zakonu. W czasach panowania państwa zakonnego miejscowość była komornictwem. Podczas wojny polsko-krzyżackiej zwanej „głodową”, w roku 1414 spłonęły wszystkie 4 karczmy w Łukcie, młyn oraz gospodarstwa w liczbie 12. Położenie wsi blisko Warmii a zarazem Prus Królewskich owocowało dość prężnym rozwojem. W połowie XV wieku (1448) w Łukcie mieszkało 10 chłopów, 12 zagrodników oraz 23 pszczelarzy. Ponadto piekarz i rzeźnik. W tym samym okresie obszar gruntów uprawnych Łukty wynosił 20 włók (około 360ha) a ziemie majątku tutejszego szlachcica 6 włók (mnie więcej 108ha). Ponownie Łukta uległa zniszczeniu podczas wojny trzynastoletniej (1454-1466). W pierwszym roku wojny we wsi stały zaciężne wojska czeskie na żołdzie zakonnym. Koniec wojny przypieczętowany został II pokojem toruńskim. Skutkiem jednego z postanowień pokoju sygnowanego 19 października 1466 r., ziemie łukciańskie stały się lennem Królestwa Polskiego w ramach istniejącego jeszcze, choć już mocno osłabionego, państwa krzyżackiego. Pomimo, że z traktatu pokojowego nie wynikało zaistnienie pomiędzy stronami umowy lennego stosunku międzypaństwowego. Tym niemniej Zakon utracił suwerenność[13]. Po umocnieniu się luteranizmu/ reformacji, w Łukcie rezydował od 1538 roku pastor a w drugiej połowie XVI wieku odbywały się co niedzielne nabożeństwa – na przemian w języku polskim i niemieckim. W połowie XVI wieku w Łukcie funkcjonowały 2 karczmy i młyn. Działała kuźnia z kowalem i garncarnia z garncarzem. Do końca wieku obsługiwały klientów już 4 karczmy. Ponadto funkcjonowała szkoła oraz cegielnia. W roku 1542 pastorem w Łukcie był Wojciech Skudejski z Krakowa. W tym czasie w Łukcie większość stanowiła ludność polska. W roku 1587 odnotowano 16 włók świeckich oraz 4 kościelne. W roku 1630 spalił się tartak i młyn. Sławne stały się organizowane tu od 1706 roku targi końskie – co sprzyjało nie tylko wymianie handlowej. Morowe powietrze (dżuma) w latach 1709-1710 uśmierciło wielu mieszkańców. W roku 1714 obrabiano 17 włók pola a 18 było nie użytkowanych. Zbudowano nowy tartak oraz młyn. W roku 1783 wieś liczyła 33 domy i wchodziła w skład dóbr króla ruskiego. W roku 1820 liczyła zaledwie 212 osób[14]. Być może w czerwcu 1807 roku w Łukcie lub w okolicy pojawili się żołnierze Polscy z dywizji poznańskiej gen. Jana Henryka Dąbrowskiego. Maszerujący z Morąga na Kwiecewo. Pod koniec XIX wieku (1895) Łukta liczyła 818 mieszkańców. Powierzchnia gruntów uprawnych wynosiła wówczas 868,3ha. Funkcjonował hotel, szkoła trójklasowa a od 1900 roku czteroklasowa. W roku 1939 mieszkało w Łukcie 780 Osób. 273 pracowało na roli i w leśnictwie. Natomiast 278 zatrudnionych było w rzemiośle oraz przemyśle, 79 utrzymywało się z handlu i transportu. Na terenie obecnej Gminy, Niemcy zbudowali co najmniej trzy pomniki upamiętniające I wojnę światową. We Florczakach widoczny jest wielostopniowy cokół po pomniku na którym ustawiono później figurę Matki Boskiej, każdy zainteresowany może go bez przeszkód obejrzeć. Z kolei Ryszard Bogucki przypomina, iż w Mostkowie wzniesiono w 1922 roku obelisk upamiętniający mieszkańców wsi. Został zniszczony po II wojnie światowej. Akt erekcyjny z listą poległych osób wykopano podczas robót przy starej szkole (lata 90. XX wieku). Bogucki wspomina również o zniszczonym już pomniku w Plichcie. Jego pozostałości leżą obecnie na prywatnym gruncie. Na posesji znajduje się jeszcze kamień do którego zamontowana była tablica z nazwiskami zabitych. Widoczna jest także nieźle zachowana tablica kamienna z napisem „Obrońcom Ojczyzny wdzięczni mieszkańcy”[15]. Z ziemią Łukciańską związanych było dwóch cenionych niegdyś niemieckich pilotów. Pierwszy z nich Helmut Kalkstein, zmarły tragicznie w lipcu 1939 roku. był przede wszystkim pilotem sportowym. Z kolei Reinhard Kollak (zm. 1980) był pilotem myśliwskim a zarazem asem Luftwaffe i walczył po stronie nazistów z koalicją antyhitlerowską[16]. Po rozbicu 2 polowej armii niemieckiej na północnym Mazowszu, ziemie łukciańskie pod koniec stycznia 1945 roku opanowały całkowicie wojska radzieckie z 2 Frontu Białoruskiego maszerujące z rejonu Nidzicy i Ostródy. Również w styczniu przez wieś wycofywały się niemieckie jednostki liniowe oraz ludność cywilna pod naporem Armii Czerwonej. W wyniku II wojny światowej ziemie łukciańskie opuściła w znacznej liczbie ludność niemiecka i mazurska, niejednokrotnie wbrew własnej woli. Na ich miejsce przybyli osadnicy Polscy, głównie z Północnego Mazowsza (Maków Mazowiecki, Mława), którzy przystąpili do polonizacji tych ziem. Czy też częściowej repolonizacji, jako że w dawnych wiekach osiedlali się tutaj również osadnicy z Polski, żyjąc obok rdzennych Prusów oraz Niemców. Rejonu Łukty nie oszczędziły walki bratobójcze toczone pomiędzy funkcjonariuszami milicji Obywatelskiej i Urzędu Bezpieczeństwa a żołnierzami Armii Krajowej dowodzonymi przez sławnego Łupaszkę[17]. Obszar wówczas był silnie zalesiony (również obecnie) co sprzyjało działaniom partyzanckim. Warto uściślić w tym miejscu, że ponad połowę powierzchni Gminy pokrywają bujne lasy, co wyróżnia Łuktę na tle innych polskich gmin (53,1% lasów). Do zaskakujących i trudnych do zweryfikowania należy fakt, iż na obszarze dzisiejszej osady (lub przyległym) maił znajdować się krzyżacki zamek po którym nie zachował się żaden ślad. Wspomina o nim pionier polskiej turystyki krajoznawczej Mieczysław Orłowicz[18]. Warto zaznaczyć, że położenie Łukty, sprzyjało wykorzystaniu naturalnych walorów obronnych. Z wyjątkiem strony zachodniej, wieś otoczona była terenami bagnisto-podmokłymi oraz lesistymi, skutecznie utrudniającymi dostęp. Ukształtowanie to jest nadal doskonale widoczne.
V. Kościół
Niektóre źródła informują o istnieniu już w 1279 roku w Łukcie kościoła p.w. św. Katarzyny oraz, że nie sposób udokumentować ten przekaz[19]. Zatem, kwestia ta pozostaje nadal otwarta. Gotycki kościół katolicki pod wezwaniem Matki Boskiej Częstochowskiej pochodzi z początku XIV wieku tj. z 1407 roku (w tym samym roku konsekrował świątynię Ulrich von Jungingen). Natomiast drewnianą wieżę świątyni zbudowano w 1700 roku. Na kwadratową wieżę w 1816 roku nasadzono drewniany klosz pokryty gontem, stanowiącym poszycie dachowe. Po sekularyzacji Prus Wschodnich świątynia, po roku 1525 trafia w ręce ewangelików. Zrujnowana w roku 1807 przez żołnierzy francuskich, stacjonujących tu w latach 1806-1807 (13 pułk grenadierów francuskich). Odbudowana została wraz z drewnianą wierzą w II połowie XIX wieku (1878-1879). W trakcie restauracji wewnątrz odkryto stare malowidła (freski). W kościele znajduje się późnorenesansowy tryptyk szafiasty z lat 1580 lub 1601. Ołtarz przerabiano w latach 1820 i 1959. Jest on najważniejszą częścią kościoła. Boczne części ołtarza przyozdabiają obrazy[20]. Nad obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej, umieszczonym w centrum ołtarza, umocowano malowidło przedstawiające św. Sebastiana. Ponadto znajduje się tu granitowa kropielnica (XVII wiek) i chrzcielnica z 1663 roku. W kościele obejrzeć można również płytę nagrobną Achacego Von Borck i jego małżonki, pochodzącą z 1604 roku[21]. Z kolei w atlasie turystycznym p.t. Mazury Zachodnie wymienia się 2 płyty nagrobne: Achacego von Borck (płyta z roku 1601) i jego małżonki (płyta roku 1621)[22]. W rzeczywistości istnieje tylko jedna płyta na której płaskorzeźby małżonków znajdują się obok siebie. Pod chórem można podziwiać rzeźbę przedstawiającą św. Antoniego z Padwy w brązowym habicie z dzieciątkiem Jezus trzymanym w lewej ręce świętego. Wewnątrz świątyni widzimy interesujące przykłady malarstwa sakralnego. Prawdopodobnie od lat 70 lub 80. XX wieku wnętrze przyozdabia obraz żyjącej w XVI wieku, hiszpańskiej św. Teresy od Jezusa. Na ścianach namalowano postaci świętych: Wojciecha, Kazimierza Jagiellończyka (królewicza zmarłego w wieku 26 lat), Józefa, Andrzeja, Pawła i Piotra. Tuż nad podstawą ambony, po obwodzie, dostrzegamy 5 mały obrazów, przedstawiających Mojżesza z tablicami prawa oraz 4 ewangelistów: Mateusza, Łukasza, Jana i Marka. W 1993 roku górale z Niedzicy, odnowili wieżę kościoła. Pomalowano także świątynię. Kolejny remont świątynia wykonano w 2002 roku, kiedy w oknach zamontowano nowe witraże św. Wojciecha oraz św. Stanisława dzięki staraniom ówczesnego oraz przedostatniego proboszcza, księdza Kazimierza Dubowskiego. W 2007 roku renowację przeszła rzeźba „Anioła chrzcielnego” z roku 1700, dzierżącego w dłoniach – jak się wydaje – muszlę św. Jakuba, po której zawieszono ją nad chrzcielnicą. Doniosłym wydarzeniem było odprawienie w kościele przez wielkiego mistrz zakonu krzyżackiego bp Bruno Platter`a, w dnia 4 lipca 2010 roku, mszy. Niespełna 3 lata później tj. w dniu 13 sierpnia 2013 roku, B. Platter uczestniczy w otwarciu interaktywnego Muzeum Państwa Krzyżackiego w Działdowie[23].
VI. Fauna
Gmina stanowi fragment ogromnego obszaru polski północno-wschodniej wolnego od zagrożeń toksyczno-przemysłowych (Warmia i Mazury, Suwalszczyzna). Stan ten ma nadzwyczajne znaczenie dla dalszej zdrowej egzystencji wszelkich obecnych tu form życia, także w rozumieniu ekosystemu całej planety, która ostatnio wysyła do nas szereg dramatycznych sygnałów świadczących jednoznacznie o tym, iż nie służy jej i nam wielkoprzemysłowa działalność oraz pogłębiająca się degradacja środowiska. Obfitość roślinności oraz występujących tu licznych gatunków zwierząt nie zapominając o minerałach, oznacza iż region ten w miarę skutecznie broni się przed śmiertelnym skażeniem spowodowanym wytworami współczesnej cywilizacji. Mając na uwadze głównie różne toksyny i wibracje/ promieniowanie elektromagnetyczne. Okolica wyróżnia się pod względem występowaniu wielu gatunków zwierząt. Żyje tu tzw. zwierzyna płowa (łosie, sarny, jelenie), ptaki wodne i błotne, mnóstwo gatunków ryb, gady oraz płazy. W tym szereg gatunków chronionych. Spotkać można tutaj bez większych przeszkód zwierzęta zabezpieczone prawem: żółwie błotne, rybołowy, żurawie, wydry, orły bieliki, bobry, puchacze i niektóre gatunki sokoła, dziki, lisy, borsuki. Tutaj egzystują niejednokrotnie rzadko spotykane „zwierzaki” (znaczna populacja orlika krzykliwego, kormorany, perkozy, bociany, kurki, czaple, gęsi, kaczki). Nie wykluczone, że w tutejszych lasach zadomowił się już ponownie wilk. Żyje tu niezliczona liczba insektów, tj. owadów (m. in. mnóstwo motyli, chrząszczy, błonkówek i muchówek). Prawdopodobnym jest, iż na tych wręcz dziewiczych terenach egzystują nieznane nauce organizmy. Dodajmy z podkreśleniem, iż w Łukcie zorganizowano przytulisko dla zwierzą domowych[24].
VII. Flora
W II połowie XX wieku na obszarze Gminy powstały 4 rezerwaty przyrodnicze. Do najbardziej znanych należy Rezerwat Sosny Taborskiej (utworzony w 1957 r.). O tej atrakcji Gminy, czyli o osadzie Tabórz i cenionym drewnie z Sosny Taborskiej, opowiemy w innej publikacji dla „SISTERSM”. Dodajmy, że w okolicy Łukty nie brakuje jezior[25]. Kolejnym rezerwatem jest ustanowiony w 1968 roku krajobrazowo-faunistyczny Rezerwat Wyspa Lipowa. Zajmuje on obszar wyspy o powierzchni 5ha, leżącej na rynnowym jeziorze Morąg (421ha). Połączone jest strugą z rzeką Pasłęką. Południe wyspy zamieszkują czaple siwe, kormorany i czarne bociany[26]. Oczywiście porośnięty jest starodrzewem (dębami oraz lipami w wieku około 150 lat). Dwa lata później, w styczniu 1970 roku, zorganizowano rezerwat pn. „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce”. Rozciąga się na gruntach aż 13 gmin. Obejmuje jezioro Isąg i przebiega wzdłuż rzeki oraz tereny leśne przyległe do tych akwenów. Ponadto „pasy gruntów przybrzeżnych o szerokości 100m na gruntach państwowych i 10m na gruntach prywatnych”[27]. Dodajmy, iż na obszarze tego rezerwatu ochrony bobra istnieje zakaz instalowania urządzeń telekomunikacyjnych oraz technicznych. Najmłodszym rezerwatem jest powołany w 2009 roku, rezerwat, „Jezioro Długie” (47,98ha). Obszar ustanowiono w celu zachowania chronionej prawem od 1983 roku rośliny zwanej poryblinem jeziornym. Ta nieduża roślina o bulwiastej łodydze rośnie w wodzie w postaci kęp. Doliczono się 140 gatunków poryblinu. Występowanie na terenie Gminy Łukta tej rośliny jest pewną niespodzianką dla niektórych botaników gdyż uważa się, że występuje ona głównie na obszarze Pomorza Zachodniego (Pojezierza Pomorskiego). Gmina objęta jest programem „Natura 2000”. Realizacja programu dotyczy ochrony najistotniejszych ekosystemów Europy łącznie z florą i fauną[28]. Na części terytorium Gminy wydzielono dwa obszary w ramach powyższego programu: a) rzeki Pasłęki, b) jeziora Długiego wraz z terenem przyległym. Pierwszy ma na celu przede wszystkim zabezpieczenie siedlisk wodnych skójki gruboskorupowej (małże), wielu gatunków ryb, oraz płazów. Drugi obszar dotyczy ochrony wyżej wymienionego poryblinu, tj. zachowaniu populacji tego reliktowego gatunku[29].
***
Ze względu na większe czy mniejsze atrakcje historyczno-turystyczne z Łukty niedaleko jest do miejsc, jakie warto zwiedzić. Należądo nich m. in.: Dobrocin, Florczaki, Jarnołtowo, Małdyty, Markowo, Morąg, Ostróda, Ruś, Słonecznik, Tabórz, Zalewo, Zawroty.
VIII. Źródła (wybór)
